จาก เดลินิวส์ออนไลน์
ไพ รีทรัมเป็นไม้ดอกทรงพุ่ม ดอกสีเหลือง/ขาวคล้ายดอกเดซี่หรือเบญจมาศ อยู่ในสกุล Chrysanthemum ชนิด C. cinerariaefolium เป็นพืชยืนต้นที่ชอบอากาศหนาวเย็น ปลูกในระดับความสูง 1,500 เมตรเหนือระดับน้ำทะเล ชอบสภาพภูมิประเทศที่กลางวันอากาศร้อนจัดกลางคืนอากาศหนาวจัด ออกดอกตลอดทั้งปี ปลูกมากทางแถบแอฟริกาตะวันออก เช่น เคนยา แทนซาเนีย รวันดา เป็นต้น
เมื่อนำดอกมาตากแห้งแล้วนำมาสกัดจะได้สาร ไพรีทรินส์ (pyrethrins) ที่มีคุณสมบัติในการกำจัดแมลงที่มีประสิทธิภาพสูงเพราะสารออกฤทธิ์ดังกล่าว จะตรงเข้าทำลายระบบประสาทของแมลงทันที จะทำให้แมลงสลบอย่างรวดเร็วภายใน 2-3 นาที และตายในที่สุด เนื่องจากสารชนิดนี้เป็น lipophilic esters จึงถูกดูดซึมเข้าระบบประสาทของแมลงอย่างรวดเร็ว แต่ทว่าสารนี้มีผลต่อมนุษย์และสัตว์เลือดอุ่นน้อยมาก เพราะในตับของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมจะมีเอนไซม์ที่สามารถย่อยสลายไพรีทรินส์ ให้กลายเป็นสารไม่มีพิษจึงไม่มีการสะสมในร่างกาย และสามารถย่อยสลายได้เองตามธรรมชาติผ่านแสงแดดและความร้อน จึงทำให้สารสกัดจากดอกไพรีทรัมเป็นที่นิยมสำหรับกำจัดแมลงในบ้านเรือน ซึ่งแมลงที่สามารถกำจัดได้ผลอย่างดี คือ ยุง เพลี้ยอ่อน หมัดกระโดด ตั๊กแตน หนอนผีเสื้อกะหล่ำ หนอนกะหล่ำใหญ่ เพลี้ยจักจั่นฝ้าย หนอนเจาะมะเขือ หนอนแมลงวันเจาะต้นถั่ว แมลงวัน แมลงหวี่ ไร และ เรือด เป็นต้น โดยในประเทศจีนเองใช้สารสกัดจากดอกไพรีทรัมในการกำจัดยุงมานานกว่า 2,000 ปีแล้ว ส่วนในยุโรปมีการนำมาเป็นส่วนผสมเป็นยาฉีดพ่นฆ่าแมลงในอุตสาหกรรมการผลิต ไวน์ ส่วนในอุตสาหกรรมยาสูบก็ได้นำมาใช้ในการกำจัดแมลงเช่นกัน
โดยสารสกัดจากไพรีทรัมนี้ องค์การอนามัยโลก WHO และองค์การอาหารและการเกษตรแห่งสหประชาชาติ FAO ให้การรับรองว่าปลอดภัยต่อมนุษย์และสัตว์เลี้ยงมากที่สุด ทำให้ความนิยมในสารไพรีทรินส์ของดอกไพรีทรัมได้รับความนิยมอย่างมากและมี ราคาสูงอย่างต่อเนื่อง สำหรับในประเทศไทยเองต้องนำเข้ามาจากประเทศแถบแอฟริกาตะวันออกด้วยเช่นกัน นับว่าไพรีทรัมเป็นพืชเศรษฐกิจอีกตัวหนึ่งที่น่าสนใจ เพราะนอกจากอนาคตสดใสแล้ว ยังปลอดภัยสำหรับมนุษย์และสัตว์เลี้ยงอีกด้วย
สำหรับในประเทศไทยเองได้เคยมีการนำดอกไพรีทรัม สายพันธุ์ญี่ปุ่น ชื่อ ชิรายูกิ ทดลองปลูกที่ดอยอ่างขาง ตั้งแต่ปี 2516-2518 โดย โครงการหลวงพัฒนาภาคเหนือ ในพระบรมราชานุเคราะห์ ได้ทดลองปลูกเพื่อหาพืชเศรษฐกิจมาปลูกทดแทนฝิ่น โดยทดลองปลูกแบบขั้นบันได ซึ่งในช่วงที่ออกดอกมากที่สุดเป็นช่วงฤดูร้อนตั้งแต่เดือนมีนาคม–กรกฎาคม ซึ่งให้ผลผลิตเท่ากับ 335.25 กิโลกรัมต่อ 1 เอเคอร์ ในขณะที่ประเทศเคนยาที่ปลูกดอกไพรีทรัมเพื่อสกัดสารไพรีทรินส์เพื่อส่งออก เองสามารถปลูกและให้ผลผลิตดอกไพรีทรัมเพียง 200 กิโลกรัมต่อ 1 เอเคอร์ ซึ่งเป็นผลผลิตในปีแรก ส่วนในปีต่อมานั้นผลผลิตเริ่มลดลงเพราะสภาพอากาศของประเทศไทยมีปริมาณน้ำฝน สูง ทำให้โครงการปลูกพืชทดแทนฝิ่นของโครงการหลวงพัฒนาภาคเหนือบนดอยอ่างขางต้อง ระงับไป.
