จาก เดลินิวส์ออนไลน์
ศูนย์ ศึกษาการพัฒนาภูพานอันเนื่องมาจากพระราชดำริ บ้านนานกเค้า ตำบลห้วยยาง อำเภอเมือง จังหวัดสกลนคร ได้มีการดำเนินงานในด้านศึกษาทดลองและวิจัย และงานด้านการขยายผลการดำเนินงานที่ประสบผลสำเร็จเป็นรูปธรรมแล้วหลายรายการ ด้วยกันหนึ่งในนั้นก็คือการเพาะเห็ด
โดยมีการศึกษาการคัดเลือกสายพันธุ์เห็ด ได้แก่ เห็ดหอม เห็ดขอนขาว เห็ดตีนแรด และมีการเพาะทดสอบและเปรียบเทียบเห็ดหอม 10 สายพันธุ์ พบว่า เส้นใยเห็ดหอมทุกสายพันธุ์เจริญเติบโตเต็มก้อนอาหารขี้เลื่อย เฉลี่ยภายใน 75 วัน พบการปนเปื้อนจากจุลินทรีย์ประมาณร้อยละ 9.67-20.67 จากการศึกษาเห็ดหอมสายพันธุ์หมายเลข 10 (สกลนคร) จะเป็นสายพันธุ์ที่เหมาะสมกับพื้นที่จังหวัดสกลนครมากที่สุด มีหมวกดอกเห็ดสีน้ำตาล ให้ผลผลิตเฉลี่ย สูงกว่าสายพันธุ์อื่น คือ 88 กรัม/ถุง สำหรับเห็ดขอนขาว ทำการทดสอบ 17 สายพันธุ์ มีอัตราการเจริญต่างกันโดยสายพันธุ์ที่มี แนวโน้มใช้เป็นเชื้อพันธุ์ทางการค้าของจังหวัดสกลนครมีไม่น้อยกว่า 4 สายพันธุ์ คือ ขอนขาว 4 BUB5 BUB9 และ H-17 สำหรับ ช่วงฤดูฝน-หนาว ให้ผลผลิต 133.33 138.33 141.67 และ 141.67 กรัม/ถุง ตามลำดับ
สำหรับเห็ดขอนขาวนั้น เป็นเห็ดพื้นเมืองที่มีรสชาติดี เป็นที่นิยมบริโภคกันอย่างแพร่หลาย ในหมู่ของคนไทย โดยเฉพาะทางภาคอีสานและภาคเหนือ โดยใช้ไม้มะม่วง ไม้เต็ง ไม้รัง เป็นแหล่งเพาะ ใช้ไม้ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 4-6 นิ้ว ยาว 1.50 เมตร เจาะรูให้มีความลึกประมาณ 2-4 เซนติเมตร เป็นแถวตามความยาวของไม้ ห่างกันประมาณ 10-15 เซนติเมตร
นำเชื้อเห็ดที่เตรียมไว้ขยำให้แตกจนละเอียด ยัดลงไปในรูที่เจาะจนเต็มรูแล้ว ใช้ไม้กดดันเชื้อเห็ดให้แน่นจนเต็มรูใช้ปูนซีเมนต์ผสมทรายอัตราส่วน 1:1 คลุกน้ำหมาด ๆ ปิดรูที่ใส่เชื้อเห็ดแล้วนำขอนเห็ด ไปเก็บพักไว้ในที่ร่มใต้ต้นไม้เพื่อเป็นการบ่ม เชื้อเห็ด
และถ้าอากาศแห้งควรรดน้ำประมาณ 10-15 วันต่อครั้ง ไม่ให้ถูกแสงแดดและลม เพราะจะทำให้ขอนไม้แห้งเร็วเกินไป วางเรียง ขอนไม้ซ้อนกัน บ่มพักเชื้อประมาณ 3-4 เดือน เชื้อเห็ดจะใช้น้ำเลี้ยงจากเปลือกไม้ เป็นอาหาร เมื่อเชื้อเห็ดเจริญได้ที่และเปลือกไม้เริ่มผุจนย่างเข้าถึงฤดูฝน เห็ดก็จะออกดอกขึ้นมาเอง โดยไม่ต้องรดน้ำ ปล่อยให้เห็ดเกิดดอกตามธรรมชาติ จะได้ดอกปีละ 3-5 ครั้ง และผลผลิตต่อขอนก็เพิ่มมากขึ้น เห็ดจะออกดอกได้ดีในช่วงกลางคืนถึงเช้ามืด
ราคาขายส่งจะตกกิโลกรัมละประมาณ 55-60 บาท ขายปลีก กิโลกรัมละ 80-100 บาท หากเป็นในช่วงฤดูหนาวจะมีราคาถึงกิโลกรัมละ 120-130 บาท เพราะเห็ดจะออกน้อย ราคาจึงสูง
เกษตรกรที่สนใจต้องการศึกษาหรือเรียนรู้วิธีเพาะเห็ดขอนขาวอย่างถูกวิธี เข้า ไปศึกษาดูงานได้ที่ศูนย์ศึกษาการพัฒนาภูพานอันเนื่องมาจากพระราชดำริ บ้านนานกเค้า ตำบลห้วยยาง อำเภอเมือง จังหวัดสกลนคร.
